Od kultury do kreacji: fascynująca podróż przez historię etnodesignu w Polsce i Europie

• Etnodesign Polska i Europa
• Historia etnodesignu przegląd
• Spoglądając na etnodesign
• Polska i europejski etnodesign
• Szlakiem historii etnodesignu

Poznaj barwną historię etnodesignu – od tradycyjnych polskich wzorów do europejskich trendów. Czytaj dalej!

Etnodesign Polska i Europa

Etnodesign zyskał popularność w Europie w latach siedemdziesiątych XX wieku. Jest to złożony proces twórczy, który wiąże się ze studiowaniem ludowej sztuki oraz tradycyjnych form i technik rzemiosła. Dbałość o szczegół, respektowanie natury materiału oraz poszanowanie dla pradawnych technologii to ważne elementy etnodesignu.

W Polsce mówienie o historii etnodesignu jest nieco trudniejsze. Choć elementy te były obecne w polskim rzemiośle i sztuce od wieków, sam termin i koncepcja „etnodesignu” pojawiły się stosunkowo niedawno, na początku lat 90. Dzieje się tak zapewne dlatego, że dopiero po transformacji ustrojowej powstały warunki do rozwinięcia tej dziedziny – upowszechnienie edukacji artystycznej i wzrost świadomości ekologicznej.

Z pewnością polski etnodesign jest pełen piękna, przesyconego duchem naszego kraju. Ciekawe interpretacje tradycyjnych form działają jak most między pokoleniami – starożytnymi rzemieślnikami a nowoczesnymi projektantami – jednocześnie prezentując bogatą paletę regionalnych motywów.

Jednak zarówno w Europie jak i Polsce etnodesign stanowi ważny głos w dyskusji o ochronie dziedzictwa i zrównoważonym rozwoju. W dobie globalizacji to imponujący dowód na to, jak wielkim bogactwem jest różnorodność kulturowa.

Historia etnodesignu przegląd

Europa wiele wieków tętniła różnorodnością kulturową, która znalazła odzwierciedlenie także w dziedzinie etnodesignu. Ten specyficzny obszar dizajnu angażujący tradycje i wzory etniczne, zaczął rozwijać swoją obecność już w średniowieczu. Na obrzeżach kontynentu, takich jak Skandynawia czy wschodnia Europa, lokalne społeczności często wykorzystywały elementy charakterystyczne dla ich kultur jako formę samoekspresji – przede wszystkim w tekstiliach czy ceramice.

Fascynacja folklorem dotarła również do Polski gdzie stała się jednym z istotnych aspektów identyfikacji narodowej. Polska szkoła etnodesignu zapoczątkowana przez twórcę jakim był Stanisław Witkiewicz, korzystała ze wzornictwa Podhala wnioskuje zawarte w architekturze tego regionu. Znakiem rozpoznawczym polskiego etnodesignu są bogato zdobione przedmioty codziennego użytku: hafty, biżuteria ludowa czy stroje regionalne powtarzające motyw góralski bądź kaszubski.

Kluczowym momentem dla europejskiego etnodesignu były lata 60. i 70. , kiedy to młodzi projektanci odkryli na nowo piękno prostych, ludowych wzorów. Nowa fala fascynacji etnodesignem zaowocowała rewizją tradycyjnych form i technik produkcji, z jednoczesnym zachowaniem korzeni i szacunku dla tradycji. W rezultacie, europejski etnodesign rozkwitał w nowych formach – nie tylko jako wyposażenie domu, ale również w modzie czy designie graficznym.

Obecnie możemy zaobserwować renesans zainteresowania etnodesignem zarówno w Polsce jak i na innych terenach Europy. Zasięg ten obejmuje nie tylko odniesienie do własnych korzeni kulturalnych, ale też czerpanie inspiracji z różnych regionów świata co przejawia się na przykład w sektorze mody gdzie motywy afrykańskie czy azjatyckie stają się głównymi inspiracjami projektantów.

Spoglądając na etnodesign

Etnodesign, choć obecny od niepamiętnych czasów w praktykach designu na całym świecie, zyskał oficjalną definicję dopiero pod koniec XX wieku. Powoływanie się na tradycje i praktyki lokalne oczywiście nie jest niczym nowym – polscy rzemieślnicy i projektanci od dawna korzystali z autentycznych wzorów i technik swojego regionu, aby tworzyć unikalne przedmioty codziennego użytku. W tym samym czasie ten trend pojawiał się również w całej Europie – projektanci we Francji, Hiszpanii czy Grecji czerpiąc inspiracje z kultury swojego kraju do kreacji pięknych wyrobów.

Europejski etnodesign przeżywał wielokrotne przemiany przez wieki. Pomimo różnic geograficznych i kulturowych między poszczególnymi państwami, można zaobserwować splot odzwierciedlający ogólny trend przywiązania do korzeni. Polski etnodesign nigdy nie został zapomniany, pomimo wprowadzenia industrializmu i masowej produkcji ściśle standardowych produktów. Innowacyjność polskich projektantów była dobrze widoczna zarówno przez ich zdolność do adaptacji historycznych motywów do współczesnego kontekstu, jak również umiejętność przemyślenia tych motywów w sposób niespotykany i oryginalny.

Polska i europejski etnodesign

Początki etnodesignu w Polsce sięgają daleko wstecz. Już od czasów Pradziejowych regionalne wzornictwo, które stanowiło podwalinę dla dzisiejszego etnodesignu, zdobiło polskie wnętrza oraz ubrania. Bogactwo różnorodności kulturowej naszego kraju przekładało się na wielość form oraz zastosowań tego rodzaju projektowania. Lokalna sztuka ludowa była kołem zamachowym do tworzenia niepowtarzalnych i bogatych w detale rzeczy codziennego użytku.

Podobnie jak w Polsce, również i w Europie etnodesign ma swoje korzenie zakorzenione głęboko w historii. W poszczególnych krajach europejskich możliwe jest dostrzeżenie unikalnych elementów i szczegółów charakterystycznych dla lokalnej tożsamości kulturalnej, które wyraźnie są widoczne we wzornictwie tych regionów. Pomimo pewnych różnic pomiędzy poszczególnymi państwami, wspólna dla wszystkich jest tendencja do zachowywania tradycyjnego charakteru designu, jednocześnie wprowadzając nowe technologie i rozwiązania.

W kontekście trendów globalizacyjnych znaczenie etnodesignu rośnie zarówno w Polsce jak i całej Europie. Stanowi on bowiem doskonałe narzędzie do ochrony dziedzictwa kulturowego i podkreślania unikalnej tożsamości danego regionu. Polski etnodesign niejednokrotnie inspirował europejskich artistów, podobnie jak wzornictwo innych krajów UE wpływało na naszą rodzimą twórczość.

Szlakiem historii etnodesignu

Etnodesign, jako dyscyplina łącząca sztukę, design i kulturę narodową, zyskiwał na popularności stopniowo zarówno w Polsce jak i innych krajach Europy. Inspiracje czerpane z tradycji lokalnej sztuki ludowej oraz gospodarczej funkcję przedmiotów codziennego użycia, były ściśle powiązane z wydarzeniami społeczno-politycznymi w kraju.

Przez pierwszą połowę XX wieku etnodesign był oznaką oporu przeciwko ideom popierającym uprzemysłowienie i standaryzację produkcji. Właśnie z tego okresu pochodzi wiele ikonicznych projektów utrzymanych w duchu folkloryzmu. Choć prace te niekiedy zapoczątkowywane były przez pojedynczych artystów, ich wpływ szybko rozciągnięty się na całą społeczność designerów.

W Europie Zachodniej etnodesign znalazł swoje miejsce dzięki takim organizacjom jak Arts and Crafts Movement w Wielkiej Brytanii czy Deutscher Werkbund w Niemczech. To właśnie one stworzyły grunt do późniejszych wielkich ruchów designerskich przełomu XIX i XX wieku.

• Szlakiem historii polskiego etnodesignu prowadzi droga od twórczości Stanisława Witkiewicza, która zainicjowała styl zakopiański, po znane na całym świecie produkty Bolesławieckiej Wytwórni Naczyń Ceramicznych.
• Jednakże historia etnodesignu w Europie to także wpływowe szkoły i ruchy takie jak scandinavian design, który czerpali inspiracje z nordyckiego krajobrazu i tradycji rzemieślniczej.

Zachowanie różnorodności kulturowej oraz docenienie unikalności lokalnego rzemiosła stały się siłą napędową dla działań wielu designerów. Bezpłodne przekopywanie starego dorobku zamienili na kreację nowych form zachowujących swoją oryginalność, a przy tym tworzących efektowne mosty między przeszłością a teraźniejszością.